Äắm mình trong há»™p nhạc
Âm nhạc không giống nhÆ° bóng Ä‘á. NgÆ°á»i ta có thể xem Ä‘á banh má»™t mình, vá»— Ä‘ùi Ä‘ánh Ä‘ét trÆ°á»›c má»™t pha bóng hay nhÆ°ng riết rồi cÅ©ng… Ä‘au Ä‘ùi và quan trá»ng nhất là không có ai để nghe những lá»i bình luáºn mà ngÆ°á»i nói ra luôn tá»± thấy là “vừa sắc sảo, vừa hóm hỉnh” sau má»™t cú Ä‘i bóng huyá»n ảo hay má»™t cú sút vá»t xà.
NhÆ°ng âm nhạc thì khác, dù có quan trá»ng phần nhìn đến thế nào Ä‘i nữa, ngÆ°á»i ta vẫn phải lắng nghe nhạc rồi má»›i bình luáºn hay cảm nháºn trá»n vẹn. Thế nhÆ°ng ở thá»i nào, thì các quán cà phê nhạc có thêm phần hình ảnh cÅ©ng không vì thế mà vắng khách. Äến quán cà phê, là tá»± hứa hẹn trÆ°á»›c viá»…n ảnh đặt mình vào má»™t music box – má»™t khoảng không gian trong Ä‘ó không chỉ thính giác, mà thị giác của bạn cÅ©ng đắm vào từng giá»t nhạc.
Thá»i hoàng kim “xem nhạc”
Thá»i hoàng kim của cà phê video nhạc là trong tháºp niên 1990, khi các phÆ°Æ¡ng tiện giải trí trong nÆ°á»›c còn khá nghèo nàn. Dân mê nhạc quốc tế có thể nghe thuá»™c lòng Right here waiting của Richard Marx hay Nothings gonna change my love for you do Glenn Medeiros hát mà không mấy ngÆ°á»i biết được mặt mÅ©i các anh chàng này ra sao.
TÆ°Æ¡ng tá»± nghe Samatha Fox hát thì không ấn tượng bằng xem clip Touch me của cô ca sÄ© có vòng má»™t “siêu khủng hoảng” này. Äài truyá»n hình năm thì mÆ°á»i há»a má»›i có má»™t chÆ°Æ¡ng trình ca nhạc quốc tế để xem. Tôi luôn chuẩn bị sẵn băng video để thu lại vì clip phát trên Ä‘ài lúc Ä‘ó thÆ°á»ng khá khác biệt vá»›i những gì Ä‘ang có trên thị trÆ°á»ng.
Tôi thu được California dreaming của Beach boys và The first cut is the deepest của Rod Stewart từ các chÆ°Æ¡ng trình nhÆ° váºy. Nắm bắt nhu cầu nghe và phải “nhìn” của giá»›i trẻ, các cá»a hàng cho thuê băng video thá»i Ä‘ó dù chất đầy phim bá»™ Hồng Kông cho đến phim hành Ä‘á»™ng Mỹ nhÆ°ng vẫn dành má»™t góc nhá» cho các băng video ca nhạc.
Ông vua nhạc Pop được coi là ngÆ°á»i Ä‘ã mở ra kỉ nguyên "video clip" ca nhạc
Chỉ có Ä‘iá»u nghe nhạc qua loa tivi thì không sÆ°á»›ng mấy. Cho nên dịp rảnh rá»—i, kéo nhau Ä‘i quán cà phê “xem nhạc” là má»™t thú vui “tao nhã” của những anh chàng cô nàng mÆ°á»i tám Ä‘ôi mÆ°Æ¡i của 10 năm trÆ°á»›c.
NhÆ° trong bài viết vá» Michael Jackson, thiên tài này Ä‘ã mở ra má»™t chân trá»i má»›i cho video clip, biến các clip này thành phÆ°Æ¡ng tiện quảng bá cá»±c kỳ hữu hiệu cho âm nhạc.
Các clip nhạc thÆ°á»ng được dá»±ng chi tiết, giống nhÆ° má»™t bá»™ phim ngắn, có diá»…n viên ngôi sao. Có giai Ä‘oạn gần nhÆ° quán cà phê nào cÅ©ng chiếu clip Black or white vá»›i phần mở đầu thú vị của ngôi sao nhí Macaulay Culkin.
Từ khi mở ra việc “xem nhạc” vá»›i kênh MTV, những ý kiến trái chiá»u xuất hiện. NgÆ°á»i bảo thủ không chấp nháºn được việc âm nhạc của Ä‘ôi tai bị chi phối bởi Ä‘ôi mắt nhÆ°ng vá»›i giá»›i trẻ thì trào lÆ°u này quá cuốn hút.
“Xem nhạc” vụt lên nhÆ° má»™t giá trị má»›i, chẳng kém cạnh “nghe nhạc”. Kênh truyá»n hình này tức khắc hình thành nên cả má»™t thế hệ MTV mà nhóm Dire Straits từng hát “I want my MTV” trong bài Money for nothing.
Thiên Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i Ä‘âu?
Rạp chiếu phim Vinh Quang cÅ© - nay Ä‘óng Ä‘ô sân khấu kịch Sài Gòn - là má»™t cá»™t mốc khó quên trong sá»± nghiệp “xem nhạc” của những chàng trai mê nhạc quốc tế ngày ấy nhÆ° tôi.
Tôi xem clip In the flesh, Run like hell và Waiting for the worm trong album The Wall của Pink Floyd đầu tiên tại Ä‘ây. Äây là nÆ¡i má»™t chàng sinh viên có thể uống má»™t ly nÆ°á»›c và ngồi cả ngày để xem nhiá»u clip lạ thay vì quanh Ä‘i quẩn lại má»™t số bài hát quen thuá»™c nhÆ° các quán khác.
ÄÆ°á»ng Lê Văn Sỹ cÅ©ng có nhiá»u quán cà phê video nhạc, đặc biệt là nhạc rock. Trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Văn Huê, bên cạnh má»™t trại hòm là má»™t quán có cái tên tháºt trá»› trêu là… Paradise.
Chính ở nÆ¡i tôi Ä‘ã viết giấy yêu cầu và được chiếu bài Afraid to shoot stranger của Iron Maiden. Rồi theo vòng bánh xe, tôi Ä‘i xa hÆ¡n, tá»›i dÆ°á»›i chân cầu chữ Y để “xem nhạc”. NÆ¡i Ä‘ây có má»™t quán video nhạc rock, nÆ¡i mà các yêu cầu “nặng Ä‘ô” nhÆ° Slayer hay Pantera vẫn được dá»… dàng Ä‘áp ứng. Vì có được nguồn Ä‘Ä©a từ má»™t cá»a hàng khá nổi tiếng ở thành phố nên quán dÆ°á»›i chân cầu này cÅ©ng là nÆ¡i tôi được xem các clip nhạc hồi Ä‘ó rất hiếm hoi nhÆ° You của Ten Sharp và Bird of paradise của Snowy White.
Äầu những năm 2000, dân kinh doanh lúc Ä‘ó cÅ©ng nhanh nhạy vá»›i nhu cầu “xem nhạc” nên xuất hiện những Ä‘Ä©a VCD táºp hợp bài hát được yêu thích. Khổ ná»—i, nhạc má»™t đằng, hình má»™t nẻo.
Ví dụ nhÆ° những cảnh bắn súng tÆ°ng bừng của phim Desperado được lồng nhạc bài Sutters mill dù rằng trá»n vẹn bá»™ phim này không há» có giá»ng hát của Dan Fogelberg. Chỉ hợp má»™t chút xíu ở chá»— bài Sutters mill cÅ©ng viết vá» chuyện tìm vàng, vá» xưởng cÆ°a của John Sutter, nÆ¡i khởi đầu cho việc đổ xô Ä‘i tìm vàng ở California ở thế ká»· 19.
Còn Desperado dù xảy ra ở Mexico nhÆ°ng cÅ©ng có quán rượu, cao bồi và đấu súng! Bản Casablanca của Bertie Higgins – vốn được nhiá»u ca sÄ© Việt cover - thì được lồng vào bá»™ phim Ä‘en trắng kinh Ä‘iển cùng tên Casablanca vá»›i Humprey Bogart và Ingrid Bergman dù rằng Casablanca - phim ra Ä‘á»i năm 1942 còn Casablanca - nhạc má»›i được sáng tác trong tháºp niên 1980.
Nếu lục lại trí nhá»› thì còn vô số những clip nhạc “vô duyên” nhÆ° váºy. NhÆ°ng trong giai Ä‘oạn hiếm hoi Ä‘ó thì các clip nhạc này vẫn được chiếu Ä‘i chiếu lại tại các quán cà phê nhạc và làm ngÆ°á»i trẻ dừng hẳn các câu chuyện, tai lắng nghe, mắt dán lên màn hình…
Những hộp nhạc nhỠhơn
Má»™t thá»i gian sau giai Ä‘oạn hoàng kim của các quán sá» dụng băng video hay VCD, quán cà phê nào mạnh dạn đầu tÆ° chiếu nhạc Ä‘Ä©a LD (laser disc) sẽ thành “Ä‘iểm sáng” vì chất lượng âm thanh và hình ảnh Ä‘á»u hÆ¡n hẳn. Những quán này dành cho giá»›i có tiá»n. Sinh viên phải “chắt bóp” lắm lâu lâu má»›i dám ghé vào má»™t lần cho thá»a.
Má»™t vài lần, tôi ngồi chá»n nhạc cho quán cà phê video trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Xuân HÆ°Æ¡ng, cÅ©ng chỉ vì mê mẩn vá»›i lượng LD mà quán này sở hữu. Các quán cà phê “xem nhạc” trên Ä‘Æ°á»ng Lý Chính Thắng cÅ©ng là thiên Ä‘Æ°á»ng vì xem xong, bạn có thể Ä‘i vài bÆ°á»›c thôi là mua được băng video hay Ä‘Ä©a VCD có clip nhạc mình vừa xem.
Cho đến khi DVD ra Ä‘á»i, LD nhanh chóng cáo chung vì kích thÆ°á»›c cồng ká»nh bất tiện của nó, còn VCD thì chất lượng lẫn tuổi thá» Ä‘á»u thua xa DVD. DVD cùng vá»›i các bá»™ dàn nhà hát tại gia (home theater) giá ngày càng rẻ, thêm nữa là truyá»n hình cáp vá»›i các kênh nhạc 24/24 nên gần nhÆ° cà phê “xem nhạc” chỉ còn là hoài niệm.
CÅ©ng có vài quán cà phê hạng sang ở các khu trung tâm vẫn chịu khó chiếu nhạc trên các màn hình LCD choán cả mảng tÆ°á»ng, nhÆ°ng xem ra khách trẻ sinh viên đến quán để kết nối hifi là chính. Vá»›i chiếc lappy và Ä‘ôi earphones gắn vào tai, má»™t chàng trai, cô gái sành Ä‘iệu nào cÅ©ng có thể chá»n vài clip Ä‘ang hot nhất của Lady Gaga hay Beyonce vừa xem vừa nghe má»™t mình.
Nếu hứng thú, thì chia sẻ Ä‘Æ°á»ng link đến má»™t ngÆ°á»i bạn, có thể cÅ©ng Ä‘ang ngồi cắm cúi vào chiếc lappy ngay cạnh bên, hoặc Ä‘ang ở Ä‘âu Ä‘ó cách xa cả ná»a vòng Trái đất. Không chia sẻ nào là không thể, trong thá»i buổi viá»…n liên toàn cầu. Những music box – không gian nhạc cho ngÆ°á»i trẻ - vẫn thế, nhÆ°ng chia nhá» hÆ¡n, riêng tÆ° hÆ¡n, nhÆ°ng lại gần gÅ©i nhau hÆ¡n, theo má»™t cách má»›i.
Tuy váºy, nói Ä‘i cà phê thì trong vô thức, ngÆ°á»i ta vẫn thầm mong chia sẻ má»™t cái gì chung. Äến lúc này thì các loại hình khác bắt đầu lên ngôi nhÆ° cà phê hi-end hay cà phê nhạc sống.
NhÆ°ng Ä‘ó là má»™t câu chuyện dành cho lá thÆ° khác…
Trí Quyá»n
NhÆ°ng âm nhạc thì khác, dù có quan trá»ng phần nhìn đến thế nào Ä‘i nữa, ngÆ°á»i ta vẫn phải lắng nghe nhạc rồi má»›i bình luáºn hay cảm nháºn trá»n vẹn. Thế nhÆ°ng ở thá»i nào, thì các quán cà phê nhạc có thêm phần hình ảnh cÅ©ng không vì thế mà vắng khách. Äến quán cà phê, là tá»± hứa hẹn trÆ°á»›c viá»…n ảnh đặt mình vào má»™t music box – má»™t khoảng không gian trong Ä‘ó không chỉ thính giác, mà thị giác của bạn cÅ©ng đắm vào từng giá»t nhạc.
Thá»i hoàng kim “xem nhạc”
Thá»i hoàng kim của cà phê video nhạc là trong tháºp niên 1990, khi các phÆ°Æ¡ng tiện giải trí trong nÆ°á»›c còn khá nghèo nàn. Dân mê nhạc quốc tế có thể nghe thuá»™c lòng Right here waiting của Richard Marx hay Nothings gonna change my love for you do Glenn Medeiros hát mà không mấy ngÆ°á»i biết được mặt mÅ©i các anh chàng này ra sao.
TÆ°Æ¡ng tá»± nghe Samatha Fox hát thì không ấn tượng bằng xem clip Touch me của cô ca sÄ© có vòng má»™t “siêu khủng hoảng” này. Äài truyá»n hình năm thì mÆ°á»i há»a má»›i có má»™t chÆ°Æ¡ng trình ca nhạc quốc tế để xem. Tôi luôn chuẩn bị sẵn băng video để thu lại vì clip phát trên Ä‘ài lúc Ä‘ó thÆ°á»ng khá khác biệt vá»›i những gì Ä‘ang có trên thị trÆ°á»ng.
Tôi thu được California dreaming của Beach boys và The first cut is the deepest của Rod Stewart từ các chÆ°Æ¡ng trình nhÆ° váºy. Nắm bắt nhu cầu nghe và phải “nhìn” của giá»›i trẻ, các cá»a hàng cho thuê băng video thá»i Ä‘ó dù chất đầy phim bá»™ Hồng Kông cho đến phim hành Ä‘á»™ng Mỹ nhÆ°ng vẫn dành má»™t góc nhá» cho các băng video ca nhạc.
Ông vua nhạc Pop được coi là ngÆ°á»i Ä‘ã mở ra kỉ nguyên "video clip" ca nhạc
Chỉ có Ä‘iá»u nghe nhạc qua loa tivi thì không sÆ°á»›ng mấy. Cho nên dịp rảnh rá»—i, kéo nhau Ä‘i quán cà phê “xem nhạc” là má»™t thú vui “tao nhã” của những anh chàng cô nàng mÆ°á»i tám Ä‘ôi mÆ°Æ¡i của 10 năm trÆ°á»›c.
NhÆ° trong bài viết vá» Michael Jackson, thiên tài này Ä‘ã mở ra má»™t chân trá»i má»›i cho video clip, biến các clip này thành phÆ°Æ¡ng tiện quảng bá cá»±c kỳ hữu hiệu cho âm nhạc.
Các clip nhạc thÆ°á»ng được dá»±ng chi tiết, giống nhÆ° má»™t bá»™ phim ngắn, có diá»…n viên ngôi sao. Có giai Ä‘oạn gần nhÆ° quán cà phê nào cÅ©ng chiếu clip Black or white vá»›i phần mở đầu thú vị của ngôi sao nhí Macaulay Culkin.
Từ khi mở ra việc “xem nhạc” vá»›i kênh MTV, những ý kiến trái chiá»u xuất hiện. NgÆ°á»i bảo thủ không chấp nháºn được việc âm nhạc của Ä‘ôi tai bị chi phối bởi Ä‘ôi mắt nhÆ°ng vá»›i giá»›i trẻ thì trào lÆ°u này quá cuốn hút.
“Xem nhạc” vụt lên nhÆ° má»™t giá trị má»›i, chẳng kém cạnh “nghe nhạc”. Kênh truyá»n hình này tức khắc hình thành nên cả má»™t thế hệ MTV mà nhóm Dire Straits từng hát “I want my MTV” trong bài Money for nothing.
Thiên Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i Ä‘âu?
Rạp chiếu phim Vinh Quang cÅ© - nay Ä‘óng Ä‘ô sân khấu kịch Sài Gòn - là má»™t cá»™t mốc khó quên trong sá»± nghiệp “xem nhạc” của những chàng trai mê nhạc quốc tế ngày ấy nhÆ° tôi.
Tôi xem clip In the flesh, Run like hell và Waiting for the worm trong album The Wall của Pink Floyd đầu tiên tại Ä‘ây. Äây là nÆ¡i má»™t chàng sinh viên có thể uống má»™t ly nÆ°á»›c và ngồi cả ngày để xem nhiá»u clip lạ thay vì quanh Ä‘i quẩn lại má»™t số bài hát quen thuá»™c nhÆ° các quán khác.
ÄÆ°á»ng Lê Văn Sỹ cÅ©ng có nhiá»u quán cà phê video nhạc, đặc biệt là nhạc rock. Trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Văn Huê, bên cạnh má»™t trại hòm là má»™t quán có cái tên tháºt trá»› trêu là… Paradise.
Chính ở nÆ¡i tôi Ä‘ã viết giấy yêu cầu và được chiếu bài Afraid to shoot stranger của Iron Maiden. Rồi theo vòng bánh xe, tôi Ä‘i xa hÆ¡n, tá»›i dÆ°á»›i chân cầu chữ Y để “xem nhạc”. NÆ¡i Ä‘ây có má»™t quán video nhạc rock, nÆ¡i mà các yêu cầu “nặng Ä‘ô” nhÆ° Slayer hay Pantera vẫn được dá»… dàng Ä‘áp ứng. Vì có được nguồn Ä‘Ä©a từ má»™t cá»a hàng khá nổi tiếng ở thành phố nên quán dÆ°á»›i chân cầu này cÅ©ng là nÆ¡i tôi được xem các clip nhạc hồi Ä‘ó rất hiếm hoi nhÆ° You của Ten Sharp và Bird of paradise của Snowy White.
Äầu những năm 2000, dân kinh doanh lúc Ä‘ó cÅ©ng nhanh nhạy vá»›i nhu cầu “xem nhạc” nên xuất hiện những Ä‘Ä©a VCD táºp hợp bài hát được yêu thích. Khổ ná»—i, nhạc má»™t đằng, hình má»™t nẻo.
Ví dụ nhÆ° những cảnh bắn súng tÆ°ng bừng của phim Desperado được lồng nhạc bài Sutters mill dù rằng trá»n vẹn bá»™ phim này không há» có giá»ng hát của Dan Fogelberg. Chỉ hợp má»™t chút xíu ở chá»— bài Sutters mill cÅ©ng viết vá» chuyện tìm vàng, vá» xưởng cÆ°a của John Sutter, nÆ¡i khởi đầu cho việc đổ xô Ä‘i tìm vàng ở California ở thế ká»· 19.
Còn Desperado dù xảy ra ở Mexico nhÆ°ng cÅ©ng có quán rượu, cao bồi và đấu súng! Bản Casablanca của Bertie Higgins – vốn được nhiá»u ca sÄ© Việt cover - thì được lồng vào bá»™ phim Ä‘en trắng kinh Ä‘iển cùng tên Casablanca vá»›i Humprey Bogart và Ingrid Bergman dù rằng Casablanca - phim ra Ä‘á»i năm 1942 còn Casablanca - nhạc má»›i được sáng tác trong tháºp niên 1980.
Nếu lục lại trí nhá»› thì còn vô số những clip nhạc “vô duyên” nhÆ° váºy. NhÆ°ng trong giai Ä‘oạn hiếm hoi Ä‘ó thì các clip nhạc này vẫn được chiếu Ä‘i chiếu lại tại các quán cà phê nhạc và làm ngÆ°á»i trẻ dừng hẳn các câu chuyện, tai lắng nghe, mắt dán lên màn hình…
Những hộp nhạc nhỠhơn
Má»™t thá»i gian sau giai Ä‘oạn hoàng kim của các quán sá» dụng băng video hay VCD, quán cà phê nào mạnh dạn đầu tÆ° chiếu nhạc Ä‘Ä©a LD (laser disc) sẽ thành “Ä‘iểm sáng” vì chất lượng âm thanh và hình ảnh Ä‘á»u hÆ¡n hẳn. Những quán này dành cho giá»›i có tiá»n. Sinh viên phải “chắt bóp” lắm lâu lâu má»›i dám ghé vào má»™t lần cho thá»a.
Má»™t vài lần, tôi ngồi chá»n nhạc cho quán cà phê video trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Xuân HÆ°Æ¡ng, cÅ©ng chỉ vì mê mẩn vá»›i lượng LD mà quán này sở hữu. Các quán cà phê “xem nhạc” trên Ä‘Æ°á»ng Lý Chính Thắng cÅ©ng là thiên Ä‘Æ°á»ng vì xem xong, bạn có thể Ä‘i vài bÆ°á»›c thôi là mua được băng video hay Ä‘Ä©a VCD có clip nhạc mình vừa xem.
Cho đến khi DVD ra Ä‘á»i, LD nhanh chóng cáo chung vì kích thÆ°á»›c cồng ká»nh bất tiện của nó, còn VCD thì chất lượng lẫn tuổi thá» Ä‘á»u thua xa DVD. DVD cùng vá»›i các bá»™ dàn nhà hát tại gia (home theater) giá ngày càng rẻ, thêm nữa là truyá»n hình cáp vá»›i các kênh nhạc 24/24 nên gần nhÆ° cà phê “xem nhạc” chỉ còn là hoài niệm.
CÅ©ng có vài quán cà phê hạng sang ở các khu trung tâm vẫn chịu khó chiếu nhạc trên các màn hình LCD choán cả mảng tÆ°á»ng, nhÆ°ng xem ra khách trẻ sinh viên đến quán để kết nối hifi là chính. Vá»›i chiếc lappy và Ä‘ôi earphones gắn vào tai, má»™t chàng trai, cô gái sành Ä‘iệu nào cÅ©ng có thể chá»n vài clip Ä‘ang hot nhất của Lady Gaga hay Beyonce vừa xem vừa nghe má»™t mình.
Nếu hứng thú, thì chia sẻ Ä‘Æ°á»ng link đến má»™t ngÆ°á»i bạn, có thể cÅ©ng Ä‘ang ngồi cắm cúi vào chiếc lappy ngay cạnh bên, hoặc Ä‘ang ở Ä‘âu Ä‘ó cách xa cả ná»a vòng Trái đất. Không chia sẻ nào là không thể, trong thá»i buổi viá»…n liên toàn cầu. Những music box – không gian nhạc cho ngÆ°á»i trẻ - vẫn thế, nhÆ°ng chia nhá» hÆ¡n, riêng tÆ° hÆ¡n, nhÆ°ng lại gần gÅ©i nhau hÆ¡n, theo má»™t cách má»›i.
Tuy váºy, nói Ä‘i cà phê thì trong vô thức, ngÆ°á»i ta vẫn thầm mong chia sẻ má»™t cái gì chung. Äến lúc này thì các loại hình khác bắt đầu lên ngôi nhÆ° cà phê hi-end hay cà phê nhạc sống.
NhÆ°ng Ä‘ó là má»™t câu chuyện dành cho lá thÆ° khác…
Trí Quyá»n