"Inception" - Kiệt tác của năm 2010
Äạo diá»…n: Christopher Nolan
Diá»…n viên: Leonardo DiCaprio, Joshep Gordon Levitt, Ellen Page, Ken Watanabe
Thể loại: Ly kỳ, Hành Ä‘á»™ng, Khoa há»c viá»…n tưởng, Kỳ bí
Äánh giá:
TrÆ°á»›c khi Inception công chiếu, những bài bình luáºn phim đầu tiên Ä‘á»u có cùng quan Ä‘iểm: Liệu Inception có quá khó hiểu vá»›i Ä‘ám Ä‘ông công chúng vốn quen Ä‘uợc chiá»u chuá»™ng thuởng thức những phim dá»… dãi má»—i mùa hè hay không? Há» quả là “lo bò trắng răng”, bởi khi Warner Bros đầu tÆ° 160 triệu Ä‘ôla cho Christopher Nolan thá»±c hiện siêu phẩm hoành tráng này, há» Ä‘ã phải đảm bảo má»i khán giả Ä‘á»u phải hiểu Ä‘uợc ý tuởng chính của bá»™ phim. Äể Ä‘áp lại lòng mong đợi của hãng phim, Nolan Ä‘ã kỳ công giải thích má»i tình tiết, luáºt lệ, kể cả những khúc mắc cảm xúc của nhân váºt trong suốt chiá»u dài bá»™ phim.
Câu chuyện của Inception khá Ä‘Æ¡n giản: Dom Cobb là má»™t trích Ä‘oạt viên (The Extractor) xuất sắc, có nhiệm vụ Ä‘á»™t nháºp vào giấc mÆ¡ của nguá»i khác để Ä‘ánh cắp thông tin từ trong tiá»m thức của há». Anh cùng nhóm cá»™ng sá»± siêu việt của mình gồm Arthur (Kẻ dẫn Ä‘uá»ng – The Point Man), Ariadne (Nguá»i kiến tạo – The Architect), Eames (Kẻ giả dạng – The Forger), Yusuf (Kẻ gây mê – The Chemist), chấp nháºn má»™t bản hợp đồng đặc biệt từ Saito - má»™t tài phiệt có quyá»n năng ghê gá»›m. NhÆ°ng lần này, há» không phải Ä‘ánh cắp thông tin từ những giấc mÆ¡ nhÆ° trÆ°á»›c, mà có nhiệm vụ “nhồi” vào đầu của con trai má»™t táºp Ä‘oàn khổng lồ má»™t ý tuởng.
Nhiệm vụ khó khăn không chỉ bởi việc cấy ý tuởng vào đầu nguá»i khác sẽ khiến há» nghi ngá» rằng há» bị xâm nháºp vào tiá»m thức (chÆ°a kể tá»›i việc chàng trai trẻ Fisher Ä‘ã Ä‘uợc huấn luyện “tá»± vệ” trong tiá»m thức), mà còn bởi những ký ức Ä‘au buồn của Dom vá» nguá»i vợ quá cố của mình luôn khiến anh không thể táºp trung. Há» phải mÆ¡ nhiá»u tầng khác nhau (mÆ¡ trong giấc mÆ¡ mà bạn mÆ¡ giấc mÆ¡ Ä‘ó) để có thể đạt Ä‘uợc mục Ä‘ích cuối cùng của mình. Càng mÆ¡ sâu, há» càng khó mà thoát ra khá»i giấc mÆ¡ và sá»± nguy hiểm chính là ở chá»— há» sẽ rÆ¡i vào vùng viá»…n thức (limbo), nÆ¡i mà ý thức vá» sá»± tồn tại không còn ý nghÄ©a.
Christopher Nolan Ä‘ã ấp ủ ý tuởng vá» má»™t bá»™ phim xoay quanh thế giá»›i của những giấc mÆ¡ từ năm anh 16 tuổi, sau Ä‘ó bá» ra 8 năm trá»i để viết kịch bản phim, định hình những luáºt lệ riêng cho má»™t thế giá»›i mà anh tạo dá»±ng nên, tìm kiếm câu chuyện có thể lôi kéo nguá»i xem, giữ chân há» lại và trình bày cho há» thế giá»›i ở ngay trÆ°á»›c mắt ấy.
Chúng ta Ä‘á»u nằm mÆ¡, chúng ta ít nhiá»u Ä‘á»u có những giả thuyết riêng vá» giấc mÆ¡, cÅ©ng nhÆ° những ý niệm vá» cảm giác giữa mÆ¡ và tháºt. Nolan tổng hợp những ý niệm chung nhất để tạo ra những lý thuyết riêng cho mình. Äể giải thích cho khán giả hiểu Ä‘uợc luáºt chÆ¡i, nhÆ°ng không dài dòng mà phải hấp dẫn, ly kỳ để giữ chân há» lại, Nolan tạo ra cho câu chuyện của mình má»™t nhân váºt “tân binh” Ariadne để nhân váºt chính Dom Cobb có thể dẫn dắt cô vào thế giá»›i của giấc mÆ¡.
Vì lẽ Ä‘ó, phim sẽ thừa thãi nếu phải giải thích lần nữa vá» những ý tuởng, luáºt chÆ¡i của bá»™ phim ở Ä‘ây. Inception dẫu là má»™t phim có ý tuởng nguyên bản Ä‘á»™c Ä‘áo, nhÆ°ng hoàn toàn không phải là má»™t phim khó hiểu. Nó chỉ rối rắm vá» cách kể chuyện, mà vào giây phút cuối cùng của bá»™ phim, nguá»i ta sẽ có thể ngÆ¡ ngác tá»± đặt câu há»i “Tháºt ra là sao? Chuyện gì má»›i xảy ra?” và muốn xem lại lần nữa để khẳng định giả thiết của mình. Há» có thể xem lại thêm 100 lần nữa và tiếp tục tranh cãi, nhÆ°ng có lẽ há» sẽ không bao giá» tìm thấy câu trả lá»i. Nó tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° chiếc cầu thang paradox (nghịch lý) mà Arthur gợi ý cho Ariadne kiến tạo trong thế giá»›i của giấc mÆ¡ - má»™t cái cầu thang không bao giá» kết thúc.
Những pha hành Ä‘á»™ng hấp dẫn ly kỳ, những khung hình sống Ä‘á»™ng kỳ ảo, lạ thuá»ng trong những cuá»™c Ä‘ánh cắp ngoạn mục hẳn thoả mãn những ai không muốn phải suy nghÄ© nhiá»u khi ra rạp xem phim mùa hè. Cảnh tượng quán café nhỠở Paris bá»—ng bị nổ tung, hay cảnh cả má»™t thành phố bị dá»±ng đứng lên rồi gấp lại, hay cảnh Ä‘ánh đấm “không trá»ng lá»±c” ở hành lang khách sạn có thể xem là những cảnh tuợng khó quên của Ä‘iện ảnh thế giá»›i trong năm 2010 và nhiá»u năm sau. Äáng khâm phục là Christopher Nolan hạn chế tối Ä‘a việc sá» dụng kỹ xảo đồ hoạ vi tính trong việc tạo ra những khung hình ngoạn mục của phim.
Nolan bá» ra 8 tám năm trá»i để tìm kiếm má»™t câu chuyện “đầy đặn vá» cảm xúc”, để Inception không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là má»™t phim có ý tuởng Ä‘á»™c Ä‘áo. Vá» căn bản, có hai câu chuyện song hành trong Inception: má»™t vụ cÆ°á»›p Ä‘uợc lên kế hoạch tỉ mỉ và má»™t cuá»™c tìm kiếm lối thoát khá»i ná»—i Æ°u tÆ° của Dom Cobb. Câu chuyện thứ nhất lôi cuốn nguá»i xem phim giải trí bởi Inception có lẽ là má»™t trong những phim vá» “Ä‘ánh cÆ°á»›p” phức tạp và Ä‘á»™c Ä‘áo nhất. Khán giả nhanh chóng Ä‘uợc giá»›i thiệu khả năng kiệt xuất của từng thành viên tham gia vụ Ä‘ánh cÆ°á»›p do Dom Cobb dẫn đầu: nguá»i bạn thân trung tín - Arthur (do Joseph Gordon-Lewitt Ä‘óng), cô bé kiến tạo tài năng, trẻ tuổi - Ariadne (Ellen Page), gã trai có khả năng giả mạo thành bất kỳ ai trong giấc mÆ¡ - Eames (Tom Hardy) và báºc thầy vá» pha chế thuốc - Yusuf (Dileep Rao).
Há» phải tìm cách kết nối vào giấc mÆ¡ của Robert Fischer, con trai của má»™t ông trùm táºp Ä‘oàn khổng lồ vừa qua Ä‘á»i, để gieo rắc vào đầu cáºu ý tuởng giải tán công ty của cha mình. Arthur lên kế hoạch, Ariadne tạo ra không gian kiến trúc bên trong giấc mÆ¡, Yusuf đảm bảo má»i nguá»i ngủ đủ say trong suốt thá»i gian tiến hành, Eames biến hoá để Ä‘ánh lừa Robert Fischer, Saito Ä‘i cùng để theo dõi hành vi của cả nhóm và Dom Cobb đảm nháºn việc tiếp cáºn. Há» không có nhiá»u thá»i gian trong Ä‘á»i tháºt, nhÆ°ng thá»i gian trong mÆ¡ dài hÆ¡n so vá»›i thá»i gian thá»±c tế và dÄ© nhiên, nếu há» càng Ä‘i sâu vào trong giấc mÆ¡ của mình thì thá»i gian còn lâu hÆ¡n nữa...
Câu chuyện thứ hai của Inception Ä‘uợc lồng vào khéo léo, quyện chặt vào câu chuyện thứ nhất. Dom Cobb có má»™t bí máºt vá» hình bóng của nguá»i vợ luôn xuất hiện trong những giấc mÆ¡ của anh. Anh còn má»™t ký ức đẹp đẽ và buồn bã vá» hai đứa con của anh trong má»™t buổi chiá»u nắng đẹp. Vá»›i vẻ đẹp bí ẩn của mình, Marion Cotillard Ä‘em đến cho Mal má»™t sức hút vá» cảm xúc để cân bằng lại vá»›i những pha ruợt Ä‘uổi, bắn súng ngoạn mục của nhiệm vụ hành Ä‘á»™ng.
Thế nhÆ°ng, khán giả nháºn ra có cái gì Ä‘ó không thuyết phục vá» mặt cảm xúc. Nói cách khác, tháºt khó chia sẻ cảm xúc vá»›i những dằn vặt của Dom Cobb. Khán giả có lẽ không thể táºp trung vào tình cảm của anh, há» còn báºn rá»™n vá»›i những câu há»i, liệu Ä‘ây là tháºt hay mÆ¡, liệu Mal thá»±c sá»± chết hay chỉ là ký ức hoang Ä‘Æ°á»ng của Dom, liệu chúng ta có thể thá»±c sá»± tin rằng Mal chỉ là hình bóng trong những giấc mÆ¡ của Dom, hay chúng ta sợ rằng sẽ bị Ä‘ánh lừa vào phút chót của phim.
Khi mÆ¡, chúng ta tin má»i thứ là tháºt, chúng ta có những cảm xúc tháºt sá»±, yêu thÆ°Æ¡ng, lo lắng và sợ hãi. Thế nhÆ°ng, khi chúng ta ý thức được mình Ä‘ang mÆ¡, thì chúng ta không còn những cảm giác tin tuởng vào những gì chúng ta nhìn thấy. Mặc dù Nolan Ä‘ã hết sức cố gắng tạo ra những màn hành Ä‘á»™ng Ä‘uợc quay chân tháºt nhất để khán giả cảm giác má»i thứ Ä‘á»u tháºt, nhÆ°ng có lẽ má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u ý thức Ä‘uợc tất cả chỉ là những giấc mÆ¡. Ngoại trừ Dom Cobb có số pháºn khiến chúng ta quan tâm lo lắng, hầu hết những đồng nghiệp của anh Ä‘á»u không có những xuất thân rõ ràng, những số pháºn khiến chúng ta quan tâm, mà vì thế, chúng ta biết Dom sẽ không thể chết sá»›m (vì anh là nhân váºt chính), chúng ta cÅ©ng chẳng quan tâm trong số còn lại ai sẽ sống, ai sẽ chết, chúng ta không còn thấy hồi há»™p lo lắng cho số pháºn của ai...
15 phút đầu tiên của Inception tháºt tuyệt vá»i, bởi chúng ta không có ý thức vá» những giấc mÆ¡ có thể kéo dài bất táºn. Cuá»™c đấu trí giữa Dom và Saito hấp dẫn bởi chúng ta tin vào cảm giác của mình. Suốt 75 phút sau Ä‘ó là những phần giải thích luáºt chÆ¡i có vẻ hấp dẫn và trí tuệ ở những Ä‘oạn đầu, nhÆ°ng má»—i lúc má»™t dài dòng và lặp Ä‘i lặp lại vá» sau. May mắn thay, 40 phút cuối cùng của bá»™ phim là những màn hành Ä‘á»™ng gay cấn để cứu vãn lại sá»± dài dòng của 75 phút trÆ°á»›c Ä‘ó. Và rồi, má»™t cái kết thúc bá» ngá» gây tranh cãi cÅ©ng Ä‘áng để Inception là má»™t trong những phim Ä‘áng phải xem trong mùa hè năm nay.
* Phim Ä‘ang được chiếu trên toàn quốc.