Sao Tua rua xuất hiện...
Chùm sao Tua rua. |
Äặc Ä‘iểm năm nhuáºn này là có 13 tháng âm lịch, nhÆ°ng vá» tiết khí thì vẫn chỉ có 12 tháng, mở đầu là tiết Äầu xuân (Láºp xuân), tháng Giêng, kết thúc là tiết Chá»›m rét (Tiểu hàn), tháng Chạp. Có nghÄ©a là chỉ có má»™t tháng Năm mở đầu bằng ngày tiết khí mang tên Tua rua (theo nhà lịch há»c Lê Thành Lân), tức Mang Chủng, theo các nhà làm lịch hiện nay.
Vào những Ä‘êm trá»i trong, các bạn yêu thiên văn hãy nhìn lên trá»i, hÆ°á»›ng Ä‘ông nam, Ä‘êm vá» sáng thì dá»… nhìn hÆ¡n. Tua rua là má»™t chòm sao nhá» 7 ngôi, tạo hình cái cày, chỉ xuất hiện trên bầu trá»i vào đầu tháng Sáu dÆ°Æ¡ng lịch, tức tháng Năm âm lịch.
Tua rua còn gá»i là Thất nữ, trong chòm sao Kim NgÆ°u, bà con miá»n Bắc có nÆ¡i gá»i là sao Mạ, cứ thấy sao ấy thì nhá»› gieo mạ mùa. Tua rua Ä‘i rắc mạ mùa / Tiểu thá» Ä‘i bừa cấy ruá»™ng nông sâu, nhÆ° thế khi lúa trổ bông sẽ được vào lúc trá»i nắng đẹp nhất. (Tiểu thá» còn gá»i Nắng oi, thá» là nắng). Tua rua má»™t tháng mÆ°á»i ngày / Cấy tróc vùng cày cÅ©ng được lúa xÆ¡i / Bao giá» nắng rữa bàng trôi / Tua rua quắt lại thì thôi cấy mùa.
Tháng Năm mở đầu bằng tiết khí Tua rua năm nay bắt đầu từ ngày 5.6.2009, tức 13.5 Ká»· Sá»u - kết thúc vào ngày 6.7.2009 tức 14.5 nhuáºn, Ká»· Sá»u. Ta để ý sẽ thấy các nhà nông há»c hÆ°á»›ng dẫn bà con nông dân làm vụ mùa năm nay chủ yếu dá»±a vào cái tháng Năm thá»i tiết này. Các thuáºt toán dá»± Ä‘oán há»c nhÆ° Tứ trụ, Hà Lạc cÅ©ng căn cứ vào cái tháng Năm này, không tính đến tháng Năm nhuáºn. Ngày 7.7.2009 tức 15.5 nhuáºn - Ká»· Sá»u là ngày Nắng oi (Tiểu thá»), Ä‘ã được tính là tháng Sáu thá»i tiết rồi.
Má»™t lần nữa, tôi Ä‘á» nghị các nhà làm lịch năm má»›i nên hưởng ứng lá»i kêu gá»i của nhà lịch há»c Lê Thành Lân (Lịch và Niên biểu lịch sá» 20 thế ká»· - NXB Thống Kê, HN, 2000) thay đổi các tên gá»i tiết khí trong năm bằng các từ Việt thay cho các từ Hán, thí dụ Tua rua thay Mang chủng. Äể tạo thói quen má»›i, có thể bÆ°á»›c đầu ta ghi (thí dụ): Tua rua (Mang chủng), Nắng oi (Tiểu thá»), Khô úa (Äại tuyết), Giữa Ä‘ông (Äông chí)... Cái chuyện ngôn ngữ này nó cÅ©ng có hÆ¡i hÆ°á»›ng Ä‘á»™c láºp, tá»± chủ đấy, thÆ°a bà con ta.
Nhân thể cÅ©ng xin nói vá» câu ca quen thuá»™c sau Ä‘ây: Trên trá»i có sao Tua rua / Ở dÆ°á»›i hạ giá»›i có Vua Ba Vành. Sao Tua rua, biểu tượng tiết khí tháng Năm âm lịch, không dính dáng gì vá»›i sá»± kiện vua Ba Vành, nguyên là Phan Bá Vành, lãnh tụ nông dân Thái Bình khởi nghÄ©a 1821-1827 (thá»i Vua Minh Mạng). Nguyên là năm 1822 có sao Chổi xuất hiện trên bầu trá»i, bà con ta gá»i sao Chổi là sao Tua vì ngôi sao có cái tua dài theo sau.
guyên gốc hai câu trên là Trên trá»i có ông sao Tua / Ở làng Minh Giám có Vua Ba Vành. Minh Giám là quê Phan Bá Vành. Sao Tua này má»›i gắn vá»›i sá»± kiện vua Ba Vành (được làm vua, thua làm giặc mà!). Câu Trên trá»i có sao Tua rua là "dị bản" mà thôi.
NhÆ°ng cái dị bản này nó sẽ không bao giá» mất Ä‘i. Tuy không phản ánh Ä‘úng sá»± kiện lịch sá», nhÆ°ng nó lại khái quát, má»™t cách nôm na dân dã, mối quan hệ Trá»i - Äất - NgÆ°á»i, má»™t nguyên lý vÄ©nh cá»u của ná»n minh triết phÆ°Æ¡ng Äông. Trong quan hệ ba ngôi Ä‘ó thì Trá»i là DÆ°Æ¡ng, Äất là Âm. DÆ°Æ¡ng xÆ°á»›ng thì Âm hoạ. Trá»i là tượng, Äất là hình. Trá»i thiết kế, Äất thi công. Con ngÆ°á»i, má»™t vÅ© trụ thu nhá», là vạch nối giữa Äất và Trá»i. Câu ca dao trên phản ánh cÆ¡ chế hợp nhất Thiên - Äịa - Nhân, cÆ¡ chế đồng thanh tÆ°Æ¡ng ứng, đồng khí tÆ°Æ¡ng cầu.
Tin mới hơn
Tin cũ hơn
-
Hì, Ä‘oạn cuối Ä‘á»c thấy gượng ép quá, giống nhÆ° Ä‘i phân tÃch cho ra má»™t Ä‘iá»u không há» có. Nhà văn Xuân Cang Æ¡i, việc cố tìm má»i cách thay từ Hán Việt bằng Thuần Việt liệu có cần thiết và có khả năng không trong khi số lượng từ Hán Việt trong tiếng Việt chiếm quá nhiá»u? Nên chăng nhà văn Xuân Cang nên đổi tên mình sang thuần Việt Ä‘i vì bởi cả hai chữ "Xuân" và "Cang" Ä‘á»u là từ Hán Việt! Ngay cả nói vá» thá»i tiết cÅ©ng thế, bây giá» cả 04 từ "xuân", "hạ", "thu", "đông" Ä‘á»u là từ Hán Việt, đổi là m sao mà né mấy chữ đó bây giá»? Phải không, thÆ°a nhà văn Xuân Cang?